تشخیص و درمان یبوست از دیدگاه طب سنتی

از نظر طب سنتی یبوست مادر بیماریها است. بسیاری معتقد هستندکه ریشه خیلی از بیماریهای روانی، کج خلقیها، عصبانیتها و… نیز ریشه در یبوست دارند، بنابراین برای داشتن زندگی سالم، لازم است حتما به درمان و پیشگیری از این بیماری بپردازیم.

روش های درمان و پیشگیری از یبوست

طب سنتی معتقد است بعد از خوردن هر وعده غذایی، باید فضولات حاصل از آن دفع شود. البته در این زمینه استثناء هم وجود دارد؛ افراد سالخورده به طور طبیعی فضولات دفعیشان کمتر است. علاوه بر دفعات اجابت مزاج، قوام مدفوع هم اهمیت دارد. مثلا ممکن است فرد روزی 4 بار دفع داشته باشد اما اجابت مزاجش همراه با یبوست باشد و با اتمام دفع احساس سبکی نکند.

عوامل به وجود اورنده یبوست

حرارت و خشکی روده ها می تواند باعث سفت شدن مدفوع شود. بعضی افراد هم به دنبال اسهال مزمن دچار یبوست می شوند.

عوامل زیر می توانند باعث یبوست شوند:

مصرف داروهای مخدر
شقاق و بواسیر
انسداد در روده ها یا مسیر ریزش صفرا به روده
تنگیها و چسبندگیها
کرمها و انگلهای روده
بیماریهای عصبی
عضلانی و روانی
تندخویی و عصبانیت
بیخوابی
تغذیه نامناسب
سرطانها

یکی دیگر از عوامل ایجاد یبوست زیاده روی در مصرف نمک است. این دسته از افراد باید از خوردن غذاهای شور پرهیز کنند. یکی دیگر از علل یبوست خوردن آب میوه و سبزیجات به جای خود میوه و سبزی است به طوریکه خاصیت خود میوه را ندارد. افراد مبتلا به یبوست باید خود میوه و سبزیجات را میل کنند.

درمان گیاهی یبوست

مقداری سبوس جو یا گندم را کوبیده و در سوپ بریزید و قبل از غذا به عنوان پیش غذا میل کنید سبوس برنج را نیز میتوان به صورت جوشانده و یا دم کرده میل نمود که علاوه بر بهبود دستگاه گوارش و رفع یبوست، برای پوست و مو نیز بسیار خوب است.

میوه انجیر به خصوص به صورت خشک آن بهترین درمان برای یبوست است. شربت آن یبوست اطفال را برطرف میسازد. انواع سیر، موسیر و والک از جمله گیاهان ضد یبوست میباشند و کسانی که به طور دایمی مقدار کمی سیر، موسیر یا والک با غذای خود میل کنند، کمتر مبتلا به یبوست میشوند. تخم شنبلیله برای یبوست مفید است. تخم شنبلیله را میتوانید برای مدتها نگهداری کنید، بدون آنکه خراب یا فاسد شود. اما اگر آن را بکوبید و به صورت پودر در آورید، پس از چند روز بو گرفته و خراب میشود. بنابراین اگر میخواهید از تخم شنبلیله برای رفع یبوست استفاده کنید، مقدار کمی از آن را کوبیده و سه وعده در روز، صبح، ظهر و شب و در هر بار یک قاشق مرباخوری از این پودر میل کنید. میتوانید این پودر را به کمک آب میل کنید.

یبوست مزاج یا خشکی مدفوع

یکی از بیماری‌های شایع میان بسیاری از افراد، یبوست مزاج یا همان خشکی مدفوع است، این بیماری هرچند تا زمانی که تبدیل به یک معضل نشود برای شخص بیمار چندان دردآور و آزاردهنده نیست اما از تعادل خارج شدن میزان و نحوه دفع مدفوع در بلند‌مدت می‌تواند آسیب‌های جدی به کل سیستم بدن وارد کند تا حدی که در طب سنتی، کنار نزله به عنوان “ام‌الامراض” شناخته شده است.

در ابتدا باید تعادل خروج مدفوع از منظر طب سنتی را بدانیم تا بتوانیم در تعادل یا عدم تعادل بودن خروجی دستگاه گوارش خود را بررسی کنیم؛ از نظر بوعلی سینا، مدفوع زمانی در تعادل است که به‌ازای هر یک مرتبه دریافت غذای کامل، یک بار دفع مدفوع به‌غلظت و قوام عسل، بدون بو و با حجم متناسب با غذای خورده‌شده انجام شود.

طبق این تعریف، بسیاری از افراد دچار عدم‌تعادل در کارکرد دستگاه گوارش و در نتیجه اختلال در دفع مدفوع هستند؛ چسبندگی، خشکی بیش از حد و بوی تعفن از مواردی هستند که می‌توانند در طولانی‌مدت کارکرد دیگر دستگاه‌های بدن را تحت تأثیر خود قرار دهند.

آسیب های یبوست در بدن

از جمله آسیب‌هایی که بر اثر یبوست مزاج پدید می‌آید، می‌توان به طیف وسیع بیماری‌های امتلائی مانند برخی از موارد اشاره کرد:

انواع سردردها
مشکلات معده
برخی بیماری‌های عصبی
مشکلات سیستم لنفاوی
عدم کاهش قند خون
فشار بیش از حد به کلیه‌ها
مشکلات مفصلی
افتادگی روده و انواع بیماری‌های مقعدی

در برخی بیماری‌ها مانند دیابت، مشکلات عصبی و بیماری‌های کلیوی، بازگرداندن رفتار عادی به روده‌ها و به تعادل رساندن مدفوع، نقش بسزایی در بالا رفتن سرعت درمان دارد که در مطالب بعدی به هر کدام به‌صورت مجزا پرداخته خواهد شد.

لینت مزاج چیست؟

داشتن «لینت مزاج» یکی از مهمترین فاکتورهای سلامتی از منظر طب سنتی محسوب می‌شود که با توجه به مزاج‌های مختلف می‌توان از ملین‌های مختلف استفاده کرد؛ اما روغن زیتون و روغن بادام شیرین را می‌توان دو ملین عام برای همه افراد دانست و به‌ صورت اختصاصی برای لینت مزاج می‌توان به این موارد اشاره کرد:

دموی‌مزاجان: برگه زردآلو، انجیر، آلوبخارا، خاکشیر، بارهنگ، تخم ریحان

صفراوی‌مزاجان: شیرخشت و خاکشیر، انجیر

سوداوی‌مزاجان: بارهنگ، تخم ریحان، قدومه شیرازی، انجیر

بلغمی‌مزاجان: خاکشیر، ترنجبین.